Pouki sa ou pour, pouki sa ou kont eleksyon endirêk yo ki dwe debouche sou desantralizasyon administrasyon piblik la ?
Ki pi gwo sous travay andedan yon kolektivite teritoryal?
Lè nou di travay, nou wê lajan pou envesti, nou wê travayè, nou wê tê, nou wê konpetans, nou wê sekirite, nou wê sevis depatmanan’w lan bezwen, pou pemet kapitalis envesti ak fê kob nan travay yap kreye a, eske nou jan’m kwê yon jou, yon depatman ap janm reyini tout kondisyon de baz sa yo?
Sa nou rele desantralizasyon, sal vle di , nan lespri’nou? Sal dwe gen ladan’l ?
Sa yo rele pouvwa l desantralize ? Sa yo rele administrasyon desantralize?
An nou pran pouvwa desantralize a, koman yon kolektivite teritoryal ka ekzese pouvwa sa ?Ki oganizasyon politik, nou ka jwenn ladan’l, pou ekzese nap konte : Meri,kazek, asanble seksyon kominal,asanble minisipal,asanble depatmantal, konsey depatemantal.
Konbyen pesonel, ou wê pouvwa politik desantralize a ka reyini nan peyi a?
An nou pran yon administrasyon desantralize, ki jan ou wê administrasyon deantralize a,nan yon kolektivite teritoryal? Ki prensipal sevis administrasyon sa dwe ofri, nan chak sektê aktivite yo? Nap konte la polis, travo piblik, netwayaj la ri, lekol, lopital,tribinal. Ki kantite mounn ou wê administrasyon desantralize sa, ka gen ladan’l ?,
Gen dekonsantrasyon tou, ki vle di, reprezantasyon chak branch administrasyon leta santral nan yon depatman , nan yon komin ak nan chak seksyon kominal. Koman nou wê relasyon ant pouvwa desantralize ak pouvwa dekonsantre a?
ll fo nan chak komin,gon oganizasyon ki fome, ki gen meri a, premye manm kazek la, 3 manm nan azek la, 3 manm nan asanble minisipal la, avek tout reprezantan pouvwa dekonsantre yo, pou fome yon asosysyon miks, ki la pou kontwole travay ONG ak reprezantan minister yo ap fè nan komin lan. Se komite sa, kap konsevwa, etidye, apwouve, tout pwojè kap ekzekite nan komin lam.
Pou kazek yo fonksyone kom strikti politik, minister enteryê kalkile, yap bezwen anviwon 280 milion de goud, pa an, san yo ponkô rive fonsyonel.Answit nou obsève gen batay toutan ant kazek, asek, nan yon seksyon kominal.Si nou vle mete AM, AZEK, asanble depatmantal, avek tout pesonel yo, nap bezwen, konbyen kob, ki nesesè, pou fê komite sa fonksyone.
A pati de ekzesis sa, nap kalkile, konbyen kob fonksyonman tout kolektivite teritoryal yo ap bezwen, pou fê fonksyone desantralizasyon an.
Si tout sevis desantralize yo dwe fonksyone, gen sevis ki pap ka rete sou kont lot minister, kote yo te ye anvan sa Koman nou wê sa ?
Pa ekzanp Lapolis. Lapolis, ap gen pwop oganizasyon li, men lap gon chef ki depann de la meri, nan komin lan, swa de kazek la nan seksyon kominal la.
Pou ogan polityk sa yo fonksyone, fok, yo chak monte pwop administrasyon pa yo tou, sa vle di, pesonel chak oganizasyon sa yo, pral gen yen, ant 40 a 60 teknisyen espesyalize pou pipiti.Konbyen kob ou imajine yap bezwen, kom bidjê, pou yo fonksyone?
A pati de tout konsiderasyon sayo, nou pral kalkile, konbyen kob kom bidjè chak kolektivite teritoryal ap bezwen, pou yo fonksyone. Nou dwe etidye egaleman ki kote yap jwen kob pou peye pesonel nouvel adminstrasyon desantralize a.
Si nan bidjè 2017-2018 la se etranje a, ki konplete bidjê peyi a, eske se kominote entenasyonal la, nap mande prete lajan pou fê mache 570 asanble seksyon kominal, 140 asanble minisipal, 10 asanble depatmantal, 10 biwo konsey entêdepatmantal, jiskaske chak kolektivite reyisi antre kob, pou fè administasyon yo mache?
Avek eleksyon endirek yo, demokratikman palan, nou te ka di, se demokrasy kap boujonnen.Konseye entedepatmantal, kap syeje a ran de minis nan konsey dê minis,ap tounen yon kont pouvwa nan nivo ekzekitif la? eske ekzekitif la, apo aksepte yon kont pouvwa nan jere peyi dayiti?
Eske nou kwê, sou ampriz konstitisyon 87 amande ou pa amande,pouvwa legislatif, ki anile jodia pouvwa ekzekitif la, ap aksepte CEP a vini ak eleksyon endirek, kap vinn retire en pe pouvwa nan men senatê ak depite?
Eske nou poze tet nou kesyon, pouki sa Prezidan René Préval fê 2 manda nan 10 lane, li pa janm panse vini ak pouvwa desantralize kolektivite teritoryal yo?
Eske prezidan Jovnel moyiz, gen enterê, poul fê pibliye rezilta eleksyon endirek yo nan jounal Le Moniteur?
Ki enpak, kreyasyon pouvwa desantralize a ka gen yen sou fonksyonman konsey dê minis oswa ou sou ONG an ayiti?
Eske blan an ap dakô pou finance administrasyon desantralize a?
Ecrit par Michel WILLIAM le 28 juillet 2006 remanié le 17-19 juillet 2017
michelwilliam1000@hotmail.com
